آسانسور
آسانسور یکی از ابتدائی‌ترین ماشین‌های ساده ساخت دست بشر است که همواره به کمک او آمده‌است و در واقع تنها وسیله رفت و آمد ترافیکی است که مورد استفاده تمامی گروه سنی قرار می گیرد و عمومی ترین وسیله جابجایی عمودی در جهان می باشد.
آسانسور (به فرانسوی: Ascenseur و به انگلیسی: Elevator) یا بالابر اتاقک متحرکی است که به وسیله‌ی آن از طبقه‌ای به طبقات بالا روند یا از طبقه‌ی بالا به پایین فرود آیند. به عبارت دیگر آسانسور یکی از تجهیزات حمل و نقل عمودی است که جابجایی مردم یا کالا بین طبقات را تسهیل می‌بخشد.
نحوه عملکرد آسانسور
اصل کار آسانسور مشابه سیستم قرقره است. برای برداشت آب از چاه از سیستم قرقره استفاده می‌شود. این سیستم قرقره را می‌توان با یک سطل، یک طناب با چرخ طراحی کرد. یک سطل به طنابی متصل است که از طریق چرخ عبور می‌کند. این می‌تواند برداشت آب از چاه را بسیار آسان کند. به همین ترتیب، آسانسورهای موجود از همان مفهوم استفاده می‌کنند. اما تفاوت اصلی این دو در این است: سیستمهای قرقره به صورت دستی کار می‌کنند در حالی که آسانسور از مکانیزم‌های پیچیده ای برای کنترل بار آسانسور استفاده می‌کند.
اصولاً آسانسور یک کابین فلزی به اشکال مختلف است که به یک طناب فلزی بسیار سخت متصل است. طناب فلزی سخت از طریق یک چرخ روی آسانسور در موتورخانه عبور می‌کند. این چرخ مانند چرخ در سیستم قرقره است که طناب فلزی را محکم نگه می‌دارد. این سیستم توسط یک موتور کار می‌کند. وقتی سوئیچ روشن است، موتور با بالا و پایین رفتن یا توقف آسانسور، فعالیت می‌کند.
انواع آسانسور از لحاظ کاربرد
آسانسورهایی که اشخاص مجاز به سوار شدن در آن هستند ساختار ابعاد اتاقک این آسانسورها طوری است که به آسانی برای مسافرین و بارهای مورد نظر قابل دسترسی و استفاده است. این مدل از آسانسورها نفرات را با سرعت بسیار بالا به‌تمامی طبقات جابه‌جا می‌کنند و همچنین از فضای بزرگی نیز برخوردار هستند. همچنین افراد می‌توانند به کلیه طبقات به‌راحتی دسترسی پیدا کنند. دلیل اصلی اهمیت این مدل از آسانسورها در نداشتن محدودیت فضا و سرعت مناسب است. از این‌رو در ساختمان‌های کوچک قابل‌استفاده است.
آسانسورهایی که اشخاص، مجاز به سوار شدن در آن نیستند(خدماتی) که ابعاد و ساختار اتاقک این آسانسورها طوری است که برای انسان‌ها قابل دسترسی و استفاده نیست. این مدل از آسانسورها همانند کارگران عمل می‌کنند و در جابجایی مصالح ساختمانی، ابزارها، صنایع تولیدی، مراکز خرید، بندرها و غیره مفید و کارآمد هستند. این مدل از آسانسورها بسیار پرقدرت بوده و به شکل بسیار دقیقی توسط مهندسین ساخته‌شده‌اند.
اجزای اصلی یک آسانسور
آسانسور استاندارد شامل قطعات اصلی زیر می‌باشد :
کابین آسانسور
کابین آسانسور دستگاهی برای حمل افراد و بار با وزن های مختلف می باشد که بین طبقات و ایستگاه های مختلف حرکت می کند و شامل یک قاب سنگین فولادی می باشد که کابین را در بر گرفته است.
چاله آسانسور
چاه یا شفت آسانسور همان تونل عمودی است که کابین و دیگر تجهیزات متحرک آسانسور درون آن بالا و پایین می‌روند. معمولا شفت یا چاه آسانسور به شکل مربع یا مسطیل است اما شفت دایره‌ای یا نیم دایره و به ندرت چند ضلعی هم وجود دارد.
سیستم درایو یا موتور
نیروی محرکه لازم برای جابجایی کابین آسانسور و سرنشینان آن توسط موتور آسانسور تامین می‌شود. الکترومتورهای آسانسور به دو دسته‌ی موتورهای گیربکس‌دار و موتورهای بدون گیربکس (گیرلس) تقسیم می‌شوند.
سیستم کنترل
سیستم کنترل آسانسور سیستمی است که وظیفه هماهنگی کلیه جنبه‌های سرویس آسانسور مانند انتقال، سرعت و شتاب، کاهش سرعت، سرعت و تأخیر باز شدن درب و غیره را بر عهده دارد. در واقع می توان گفت که سیستم کنترل کننده‌ی آسانسور سیستمی برای کنترل آسانسورها است که یا به صورت دستی است یا اتوماتیک.
سیستم ایمنی
از آنجا که آسانسورها معمولا سیستمهای حمل ونقل بدون اپراتور یا راهبر بوده و همه فرمان‌های مربوط به حرکت و توقف آن‌ها با توجه به نیاز کاربر به صورت تمام اتوماتیک و توسط تابلو فرمان انجام می‌گیرد، و عامل انسانی در راهبری این سیستم‌ها پس از مرحله نصب وراه اندازی دخالتی ندارد ، لذا لازم است سیستمهای ایمنی مورد نیاز به نحوی تعبیه شوند که در مواقع لزوم و در شرایط از پیش تعریف شده . در زمان مناسب عمل نموده و تمهیدات لازم را برای حفاظت جان سرنشینان به صورت خودکار انجام دهند .سیستم های ایمنی و حفاظت در آسانسورها به دو گروه مکانیکی و الکترونیکی تقسیم می‌شوند که همه با هم تحت فرمان یک سیستم مرکزی به نام تابلو فرمان عمل می‌کنند .به عبارت دیگر سیستم ایمنی آسانسور به معنای تامین ایمنی آسانسور و کنترل حرکت ایمن و بدون خطر جهت انتقال مسافران و پیشگیری از هر نوع مشکل در طول سفر می‌باشد. چنانچه در طول حرکت مشکلی برای مدار ایمنی پیش آید، کابین آسانسور متوقف خواهد شد. هر آسانسور دارای ترمز اصلی است. هنگامی که با آسانسور از طبقه‌ای به طبقه ی دیگر می‌روید، ترمز اصلی آسانسور وظیفه توقف کابین را دارد. بنابراین نحوه عملکرد آن باید صحیح باشد و به درستی کار کند. ترمز آسانسور که پاراشوت نیز نام دارد، روی یوک کابین آسانسور نصب می‌شود. پاراشوت باعث اطمینان خاطر در استفاده از آسانسور در ساختمان های بلند می‌شود و سلامت مسافران را تضمین می‌کند.
انواع آسانسور بر اساس عملکرد
به طور کلی آسانسورها در انواع هیدرولیکی، کششی، مغناطیسی، پنوماتیک و پیچی قرار داده می‌شوند. هر یک از این‌ها نیز بر اساس سیستمی که از آن بهره می‌برند به زیر نوع‌هایی دسته‌بندی شده‌اند